تعیین دز مناسب پرتو گاما به منظور افزایش تحمل لاین های اولیه ترتی پایرم به تنش خشکی در مرحله رشد اولیه

تریتی پایرم حاصل تلاقی گندم تتراپلوئید(triricum durum l.)و یک گونه از علف شور ساحل (thinopyrum l. bessarabicum)می باشد. استقرار ضعیف گیاهچه به دلیل خشکی، فقدان رطوبت کافی یکی از مهم ترین مشکلات مناطق خشک و نیمه خشک است. در نتیجه، انتخاب لاین های متحمل به تنش خشکی برای پایداری عملکرد ضرورت دارد. جوانه زنی یکی از مراحل اساسی وبحرانی در استقرار گیاهان می باشد. در این مطالعه به منظور تعیین دز مناسب، آزمایشی در دو مرحله بصورت بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار و دو فاکتور لاین و دزهای مختلف اشعه گاما استفاده انجام شد. در مرحله اول این طرح از دزهای 0، 100، 150، 200، 250، 300 و 350 گری برای تعیین نقریبی دز بهینه با توجه به تحریک ایجاد شده دربذرها استفاده شد. آزمایش دوم شامل خشکی در 4 سطح(0، 2/0-، 4/0- و 6/0- مگاپاسگال) و اشعه گاما در 6 سطح(0، 10، 20، 30، 40، 50گری) بود. نتایج آزمایش اول نشان داد پرتوزایی تاثیر معنی داری بر صفت جوانه زنی داشت. درصد و سرعت و ضریب یکنواختی جوانه زنی و بنیه بذر(بنیه بذر 1، بنیه بذر 2 و بنیه بذر 3) و وزن خشک ساقه چه و وزن خشک ریشه چه با افزایش میزان پرتوتابی تا 200 گری افزایش وپس از آن با افزایش میزان پرتو کاهش یافت. همچنین صفت جوانه زنی لاین ها از نظر تاثیرپذیری نسبت به پرتو گاما متفاوت بودند. نتایج آزمایش دوم نشان داد که تنش خشکی تاثیر معنی داری بر صفت جوانه زنی داشت. با افزایش خشکی، درصد و سرعت و ضریب یکنواختی جوانه زنی طول ریشه چه و ساقه چه ووزن خشک ساقه چه و ریشه چه کاهش یافت. مقایسه میانگین وزن خشک نشان داد که لاین(ka/ b)(cr/ b) f3) حساس ترین لاین به خشکی بود. با افزایش دز، تحمل لاین ها به تنش خشکی افزایش یافت ولی از روند خاصی برخوردار نبود. در آزمایش اول که عمل پرتودهی با دزهای بالا بهترین عملکرد در صفات در دزهای 200-150 گری مشاهده شد که این نتایج در قسمت گلخانه با توجه به معنی داری وزن خشک گیاهچه به تنهایی تایید شد و در خشکی fc نیز دارای بیشترین مقدار بود. در آزمایش دوم که تیمارها شامل اشعه گاما و خشکی peg بود بهترین عملکرد در پرتو برابر با 50گری و peg با غلظت2/0- مشاهده شد.